:: Komiteti i Pajtimit Mbarekombetar ::

Intervist� e dh�n� posa��risht p�r revist�n LIGJI DHE JETA

Me nj� shkrim te madh dore e fjali t� thjeshta gjeniu i letrave na e dha me preokupacion e sinqeritet k�t� interviste t� cil�n po e botojm� bashke me falenderimin dhe urimin p�r nje jete te lumtur e te frutshme ne sh�rbim t� artit, t� politik�s dhe t� gjithe shoq�rise.

Korespondent i Ligji dhe Jeta- I dashur Z. Agolli. Ju njiheni si gjeniu i letrave, por edhe si p�rfaqesues i popullit n� politken shqiptare. Besojme se edhe ne politike keni mundur ta gjeni veten si mendimtar dhe njeri i artit. A mund ta konsiderojme ligjin jo vetem si nevoje por dhe si pjese te se bukures ne jete.

Dritero AGOLLI- Ligji, sipas fjalor�ve, �sht� rregull i domosdosh�m ose imperativ. Ligji �sht� i shum�llojsh�m, si fjala vjen, ligji i natyr�s, i shoq�ris�, i moralit, i estetik�s, i drejt�sis� e me radh�. Por k�tu ju e keni fjal�n p�r ligjin si norm� apo rregull q� vendoset nga organi m� i lart� i pushtetit shtet�ror dhe q� �sht� i detyruesh�m t� zbatohet nga t� gjith�. N� k�t� kuptim ligji, nuk mund t� jet� pjes� e s� bukur�s, por eshte mbrojt�s i vlerave t� saj. P�r shembull, kemi ligje p�r mbrojtjen e veprave t� artit dhe t� let�rsis�, t� monumenteve t� kultur�s, t� mjediseve publike, t� urbanistik�s, t� ambjentit, t� flor�s, faun�s etj.

Korespodent i Ligji dhe Jeta- Gjat� k�tij dhjet�vje�ari kundershtit� politike kan� sjell� pasoja te dhimbshme dhe regres. A mendoni se ka mospajtime tek shqiptar�t p�r t� b�r� shtetin e tyre?

Dritero AGOLLI- Te pakt�n vet�m gjat� gjith� shekullit 20-t�, q� kaloi, shqiptar�t nuk i nd�rpren� p�rpjekjet e tyre p�r t'u pajtuar dhe p�r t� patur nj� shtet t� v�rtet�. N� periudhat ky�e t� historis�, gjat� qindvje�arit t� shkuar, - m� 1912, m� 1920, m� 1924, dhe m� 1944 , -shqiptar�t e kan� treguar veten se din� t� bashkohen dhe t� krijojn� shtetin e tyre. Dhe shteti m� serioz, m� i q�ndruesh�m dhe m� i rregullt n� l�vizjen e gjith� organeve t� organizm�s kolosale t� tij ishte ai q� jetoi 47 vjet me radh�, - nga 1944 deri m� 1991, pavar�sisht nga m�katet q� ne po ia shohim sot. Duke i par� k�to ky�e t� historis� me gjakftoht�si dhe pa synime nihiliste, bindemi se shqipatret din� t� pajtohen, t� bashkohen dhe t� ken� shtetin e tyre. K�t� zot�si pajtimi dhe shtetnd�rtimi po e tregojn� edhe shqiptar�t e Kosov�s me parlamentin e tyre...

Korespodent i Ligji dhe Jeta- N� k�t� perudhe tranzicioni qytetari �sht� i zhg�njyer nga administrata dhe qeverisjet. Si mund t� kemi nj� funksionim t� mir� t� shtetit?

Dritero AGOLLI- Shteti �sht� si nj� orkest�r e madhe simfonike. Orkestr�s s� mir� i funksionojn� t� gjitha instrumentet muzikore n� harmoni t� plot�, q� nga violina e par� dhe deri tek tamburi. Edhe n� shtet duhet t� funksionojn� harmonikisht t� gjitha organet e administrat�s s� tij, q� nga zyra e gjendjes civile deri tek zyra e kryeministrit; q� nga zyra e kryeplakut t� fshatit e deri tek zyra e Presidentit t� Republik�s. �far� shteti mund t� jet� ai q� ka nj� administrat� t� plog�t, p�rtace, pa respekt mdaj qytetarit dhe t� korruptuar, q� p�rdit� humbet respektin e njer�zve me shkeljen q� u b�n vet� ligjeve. N� dit�t e sotme nuk merret dot nj� �ertifikat� n� zyr�n e gjendjes civile pa dh�n� ndonj� bakshish dhe jo pastaj t� zgjidh�sh ndonj� hall n� gjykat� apo prokurori. Shtet apo qeveri nuk �sht� vet�m qeveria me ministrit� e saj n� tiran�, por �sht� gjith� administrata e gjith� provincave t� shqip�ris�. Po nuk punoi qeveria e provinc�s nuk ka qeveri n� Tiran� sado ti ket� zyrat luksoze me plot salltanet. Funksionimi i lavderuesh�m i shtetit arrihet kur tek n�pun�si bashkohen t� pakt�n dy virtyte: e para, ideali p�rparimtar; edyta zot�sia profesionale. Kur mungon ideali vrapon korrupsioni p�r tia z�n� vendin k�tij ideali; kur mungon profesioni hapet defteri i bakallit, qe sipas "fjalorit t� gjuh�s s� sotme shqipe" do t� thot�: " nj� regjist�r i mbajtur keq, i f�lliqur e gjysm� i grisur.." Kur flas p�r zot�sin� profesionale t� n�pun�sit, e kam fjal�n edhe p�r ministrin si ft�si drejtuese dhe jo thjesht� si nj� teknicen. Po jap mj� shembull. N� nj� nga qeverit� italiane u caktua n� postin e ministrit t� bujq�sis� nj� njeri q� nuk ishte as agronom, as veteriner dhe as ekonomist agrar. Shkurt ky nuk ishte profesionist. Dhe kur i thane se ti nuk i di profesionet e bujqesise, ai u p�rgjigj: -"Po un� e di profesionin e mininstrit" �far� do t� thoshte ky minist�r italian me k�t� shprehje pak�z t� �udit�shme? Sipas mendimit tim, ai do t� thoshte : Un� v�rtet� nuk jam specialist i bujq�sis�, por di t� mbledh 17 specialist�t dhe shkenc�tar�t m� t� shquar n� l�min e bujq�sis� dhe hedh pyetjen ,-"�t� b�jm�" ? Kurse n� Shqip�ri ministri i di t� gjitha dhe nuk ka nevoj� p�r k�shilltar�. Dometh�n� ky minist�r q� nuk di t� punoj� me k�shilltar�, nuk e di profesionin e ministrit.

Korespodent i Ligji dhe Jeta- Shume politikane dhe analiste jane shprehur se ka pasur dhe ka diferencime midis veriut dhe jugut ne politik�n shqiptare, apo midis geg�ve dhe tosk�ve, si� i quajme historikisht. Ju si mendoni.

Dritero AGOLLI- Problemi geg� dhe tosk� �sht� zgjidhur prej koh�sh, q� n� Lidhjen e Prizrenit dhe padyshim edhe m� par�. N� politik�n shqiptare nuk ka pasur dallime as n� koh�n e Ismail Qemalit, as n� koh�n e Fan Nolit, as n� koh�n e Ahmet Zogut, as n� koh�n e Enver Hoxh�s dhe as n� dit�t e sotme. Geg� e tosk� jan� p�rzier e shkrir� aq shum� sa po humbasin edhe dy emrat p�rgjith�sues t� tyre, - geg� e tosk�. Dhe p�r k�t� rrofshin e qofshin rilindasit, patriot�t, politikan�t dhe shkrimtar�t e asaj kohe. Edhe n� k�to pes�dhjet� vjet, nga 1944 e k�tej, shkrimtar�t kan� qen� n� krye t� pun�ve dhe p�rpjekjeve p�r t� mos patur dallime politike e patriotike mes geg�ve dhe tosk�ve dhe m� gjer�, p�r t� mos patur dallime n� politik�n shtet�rore, mes k�tyre dy v�llaz�rive t� m�dha. Nuk maten diferencimet n� politik� nga numri i ministrave geg� apo tosk� n� qeveri. Diferencimet, n�se do ket�, dallohen n� politik�n e diferencuar, n� zhvillimin ekonomik, shoq�ror dhe kulturor t� dy pjes�ve t� Shqip�ris� zyrtare..Por edhe diferencimet vijn� duke u th�rmuar si rrjedhim i nj� jetese t� p�rbashk�t, si rrjedhim i nd�rtimit t� rrug�ve dhe autostradave, i p�rhapjes s� shtypit, televizionit, radios, telefonit, duke p�rfshir� k�tu l�vizjen e njer�zve p�r arsye prodhimi dhe tregtimi. Megjithat� kujdesi p�r jet�n harmonike t� geg�ve dhe t� tosk�ve duhet t� mos mungoj� kurr�, pasi ka �aste krizash shoq�rore dhe politike, kur provokohen konflikte si rrjedhim i qeverisjes s� keqe dhe t� ringjalljes s� paragjykimeve t� vjetra, si� ndodhi n� fillim t� vitit 1997 n� ngjarjet e Vlor�s. At�here disa qarqe politike u p�rpoq�n t� hidhnin n� grindje veriun me jugun dhe anasjelltas, por vet� njer�zit e thjesht�,-geg� e tosk�- kuptuan k�t� marr�zi dhe e hodh�n posht�, duke mos iu bindur asnj� urdh�ri p�r v�llavrasje. Kjo tregon nd�rgjegjen e lart� t� unitetit komb�tar geg� dhe tosk�.

Korespodent i Ligji dhe Jeta- A ka pasur dhe a ka lidhje feja me politik�n n� shqip�ri dhe, n�se po, �far� u k�shilloni atyre?

Dritero Agolli- Ka qen� tradit� e fes� n� Shqip�ri p�r tu marr� me politik�, ve�an�risht me politik�n e ��shtjes komb�tare. Ka pasur shum� klerik� q� kan� p�rqafuar k�t� politik�, si Papa Kristo Negovani, Fan S, Noli, Hasan Tasini, Ndre Mjeda, Hoxh� Vokrri, Baba Alushi i Frash�rit, Baba Hyseni i Mel�anit, Ndoc Nikaj, Nikoll Ka�orri, Shtjef�n Gje�ovi. Pati dhe plot t� tjer� m� von� q� u hodh�n me arm� n� dor� kund�r pushtuesve fashist�, si Mustafa Xhani. Pais Vodica, Fejzo Dervishi e me radh�, -t� mos flasim pastaj p�r figura t� hershme klerik�sh patriot� kund�r sundimit t� huaj si Pjet�r Budi, Frang Bardhi, Pjet�r Bogdani dhe Hasan Zyko me shok�... Shum� prej tyre kan� qen� poet� t� m�dhenj si Fishta, Fan Noli dhe Mjeda. T� gjith� k�ta kan� qen� brenda politik�s, madje politik�s s� madhe. Sdo mend se nga kleri i lart�, i krishter� dhe mysliman, ka patur edhe nga ata q� jan� marre me politik�n reaksionare, duke u b�r� puthador� t� sundimtar�ve apo sh�rb�tor� t� pushtuesve t� huaj. N� klerik�t tan� t� krishter� e mysliman�, ku perfshihen katolik�t, orthodoks�t, bektashinjt�, syninjt� e me radh�, karakteristike ka qen� dhe �sht� mbajtja e vij�s politike t� v�llaz�rimit t� feve, pa z�nka, pa grindje dhe pa urrejtje mes tyre. Duke qen� shum� fe, i jan� p�rmbajtur deviz�s s� rilindasve: "feja e shqiptarit �sht� shqiptarizma". Nga vija politike e marr�dh�nieve t� tyre duhet t� marrin shembull edhe partit� tona q� debatin e kthejn� n� grindje, madje edhe n� rrahje. Un� nuk kam par� kurr� q� t� rrihen mes tyre hoxha me priftin, apo nj� dervish me nj� frat, kurse t� rrihen mes tyre demokrati me socialistin , apo me te tjer�, shoh gati �do dit�. Esht� mir� q� fet� t� mos ngat�rrohen me politik�n e partive dhe mos mbajn� an�n e asnj� partie. E them k�t�, pasi pes� apo gjasht� a shtat� vjet m� par� i shihnim hoxhallar�t apo dhe ndonj� prift, t� hipnin n� tribuna pran� kryetarit t� ndonj� partie, duke iu lutur zotit, q� ky kryetar me partin� e tij, t� fitonte n� zgjedhjet p�r n� parlament, dhe kur nuk fitonte, mund t� p�shp�riste ndonj�ri: - kot u lut hoxha apo prifti, - zoti nuk e d�gjoi! K�shtu q� me nd�rhyrjen e klerikut n� politik�n e partive, d�mtohet dhe zoti. Koh�t e fundit fatmir�sisht nuk ka patur raste t� tilla t� p�rmendura m� lart.